,,Za otadžbinu se može umrijeti na svakom korisnom radu''
(Đura Daničić)
Danas obilježavamo 197 godina od rođenja Đure Daničića, velikog srpskog filologa, branioca Vukovih pogleda i velikog poštovaoca njegovog rada, jednog od najznačajnijih radnika na proučavanju srpskog jezika.
Đura Daničić rođen je pod imenom Đorđe Popović, kao četvrti sin novosadskog sveštenika Jovana Popovića i Ane, u Novom Sadu 1825. godine. Rano je ostao bez oca (1838), a uspio je da se obrazuje zahvaljujući požrtvovanoj majci.
Prve škole učio je u Novom Sadu i Požunu, a pravne nauke u Pešti i Beču, gdje je došao 1845. Pod uticajem Karadžića i Miklošiča počeo je da se bavi slovenskom filologijom, kojoj je kasnije, a naročito proučavanju srpskog jezika, posvetio cijeli život. Za vrijeme studija materijalno su mu pomagali knez Mihailo Obrenović (Juliju Hunjadi, njegovu vjerenicu, učio je srpskom jeziku) i Jovan Gavrilović (tadašnji načelnik beogradskog ministarstva finansija). Godine 1856. postao je bibliotekar Narodne biblioteke u Beogradu i sekretar Društva srpske slovesnosti, a 1859. profesor Liceja (Velike škole). Godine 1865. ostavio je profesuru i na kratko vrijeme postao činovnik Uprave pošta, a 1866. otišao je u Zagreb za sekretara tada osnovane Jugoslovenske akademije. Godine 1873. se vratio na katedru srpskog jezika u Veliku školu u Beogradu, predajući u njoj do 1877. godine.
Otišao je zatim na odmor u Zagreb, da produži rad na započetom velikom Rječniku hrvatskoga ili srpskoga jezika. Na tom poslu ga je i zatekla smrt. Njegovo tijelo preneseno je novembra iste godine (1882) u Beograd i tu je sahranjeno na Markovom groblju.
Svoje prezime zamijenio je 1847. prezimenom Daničić (po junaku iz narodne pesme), kojim se potpisao na prvom svom naučno-polemičkom radu Rat za srpski jezik i pravopis, i pri tom prezimenu je poslije ostao. Razlog je bio jednostavan: samo da se izbjegne državna cenzura te knjige. Tada je imao samo 22 godine i sa tim radom se uz novo prezime istakao u svijetu kulture. Tokom života živio je usamljeno, nije se nikad ženio, domaćinstvo mu je vodila majka.
Daničić je jedan od najvećih radnika na području ispitivanja srpskog jezika.
Njegov prvi rad objavljen je 1845. (u Podunavci) u zaštitu Vuka. Naučno obaranje teorije Vukovih protivnika Daničić je iznio u raspravi Rat za srpski jezik i pravopis (1847), kojom je doprinio brzoj pobjedi Vukovih ideja. Zatim je dao Malu srpsku gramatiku (1850), u kojoj je srpski književni jezik prvi put naučno okarakterisan. Kasnije (od 1863) to je malo djelo izlazilo u više izdanja (1-7), pod nazivom Oblici srpskog jezika. Djela Daničića, u kojima je obrađivao različite strane srpskog jezika, jesu: Srpska sintaksa (1858), samo sa odeljkom o padežima sa i bez prijedloga, zasnovana na tadašnjoj lokalističkoj teoriji o padežima, Osnove (1876), klasifikacija, sasvim mehanička, nastavaka za obrazovanje riječi, Korijeni (1877), bez velike teorijske vrijednosti, Istorija oblika (1874), najzad slavne akcenatske studije (Slav. Bibi., Miklošić, I, Glasnik, 8-9. Rad, 6, 14, 20), koje su obrazovale osnovu proučavanja slovenskog akcenta.
Daničićeva veća izdanja srpskih starih spomenika, većinom još nezamijenjena, jesu: Žitije Sv. Save (Teodosijevo, 1860, u izdanju pripisano Domentijanu), Žitija Sv. Simeona i Sv. Save od Domentijana (1865), Nikoljsko jevanđelje (bosanske redakcije, 1864), Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih (Danila i drugih, 1866), i mnoga druga manja djela, razvijena po naučnim izdanjima.
Preveo je Stari zavjet (Vuk je preveo Novi). Redigovao je Vukov prevod Novoga zavjeta bez većih izmjena.
U svom započetom djelu Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika Daničić je predložio reformu latiničnog pisma po ugledu na Vukovu reformu ćirilice, u kojoj bi se digrafi dj, lj, nj, dž zamijenili grafemama đ, ļ, ń, ģ, i time postigla puna kompatibilnost latinice sa ćirilicom i izbjegle nedoumice u kojima grafeme iz digrafa stoje jedna do druge, ali se posmatraju odvojeno (npr. nadživjeti, injekcija, podjednako itd.). Od Daničićevih grafema, u širu upotrebu je jedino ušla grafema Đ đ, umjesto dotadašnjeg dj.
Zajedno sa Vukom Karadžićem i još petoricom hrvatskih književnika, Đuro Daničić potpisuje bečki ,,Književni dogovor'' kojim je utvrđen temelj zajedničkog ,,vukovskog'' jezika Srba i Hrvata.
Objavio je studiju o akcentima imenica ženskog roda, zatim rasprave o akcentima drugih vrsta imenica, glagola i pridjeva, koje su 1925. godine izdate u knjizi Srpski akcenti.
Izvori informacija i slika:
● https://sr.wikipedia.org/sr-ec/%D0%82%D1%83%D1%80%D0%BE_%D0%94%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B8%D1%9B
● https://www.juznasrbija.info/lat/kultura/biografija-dure-danicica.html