,,Čovjek postaje slobodan svojom odlukom, otporom i nepristajanjem"
(Meša Selimović)
Danas proslavljamo Dan državnosti Srbije, spomen na zbor u Orašcu, kada je 1804. godine podignut Prvi srpski ustanak. Takođe se proslavlja kao Dan ustavnosti Srbije u spomen na dan kada je u Kragujevcu 1835. godine izdat i zakletvom potvrđen prvi Ustav Knjaževstva Srbije — Sretenjski ustav. Radi se o jednom od najmodernijih, najdemokratskijih i najliberalnijih ustava svog doba. Njime je Srbija prva na Balkanu ukinula feudalizam, što predstavlja najistočniji uticaj Francuske revolucije. Ovaj datum je najbitniji datum u političkom, kulturnom i istorijskom kalendaru Srbije. Predstavlja rađanje moderne srpske države, a bio je i uvod u Drugi srpski ustanak, kojim je izdejstvovana autonomija Srba u okviru Osmanskog carstva.
Podizanjem Prvog srpskog ustanka započet je period koji se u srpskoj istoriografiji označava kao Srpska revolucija, a odnosi se na niz događaja koji su doveli do oslobođenja Srba i ukidanja feudalizma.
Sretenjski ustav sastavljen je po uzoru na francuske ustavne povelje, a njime je ograničen Milošev apsolutizam i uvedena parlamentarna monarhija. Vlast je sada prvi put podijeljena na izvršnu, zakonodavnu i sudsku, koja, doduše, nije dosljedno sprovedena, ali ipak predstavlja napredak u podjeli vlasti, kao principa Francuske revolucije.
Kako je naznačeno u Ustavu, knez Miloš je ostao šef države, ali je izvršnu vlast od sada dijelio sa Državnim savetom, sastavljenim od šest popečiteljstava. Ovaj organ takođe je snosio odgovornost za kršenje Ustava. Narodna skupština bila treći je organ u ovoj podjeli vlasti, ali njene odluke nisu bile obavezujuće. Njena glavna funkcija bila je određivanje danka za godinu dana (od jednog do drugog đurđevdanskog zasjedanja).
Prava garantovana ovim ustavom bila su neprikosnovenost ličnosti, pravo na zakonito suđenje, sloboda kretanja i nastanjivanja, nepovrijedivost stana i pravo na izbor zanimanja.
Dan državnosti Srbije slavio se do nastanka Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, nakon čega je ukinut, da bi u Srbiji ponovo počeo da se slavi od 2002. godine.
Izvori informacija i slika:
• https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BD_%D0%B4%D1%80%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8_%D0%A1%D1%80%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B5
• http://www.koprijanradio.com/srbija-proslavlja-dan-drzavnosti/
• https://tsd-tv.com/2021/02/14/srbija-sretenje-dan-drzavnosti-uz-drzavnu-ceremoniju-i-dodjelu-ordenja/