,,Film će vam donijeti slavu, televizija novac, a pozorište će vas učiniti boljim“
(Terens Man, američki glumac i režiser)
Danas obilježavamo godišnjicu jednog od najvećih događaja u istoriji srpske kulture. Naime, prije tačno 187 godina u Kragujevcu je otvoren Knjaževsko-srpski teatar, prvo srpsko pozorište. Pod osnivače se potpisuju Miloš Obrenović i Joakim Vujić.
U Kragujevcu se prve pozorišne predstave pominju još 1825. godine. Pripremao ih je i izvodio učitelj Đorđe Evgenijević sa đacima. Prilikom svog dolaska u Kragujevac u njima je učestvovao i Joakim Vujić. On je došao na poziv kneza Miloša u jesen 1834. godine i postavljen je za direktora Teatra sa zadatkom da organizuje rad pozorišta.
Otvaranje pozorišta omogućio je događaj od opšte važnosti za cjelokupno srpsko područje.
Hatišerifom od 1830. i 1833. godine Srbija dobija autonomiju i pravo da podiže kulturno-prosvjetne i zdravstvene ustanove. Zahvaljujući činjenici da je Kragujevac u to vrijeme prestonica obnovljene Srbije u kome je knez Miloš Obrenović podigao svoj dvor sa upravnim i administrativnim aparatom, u njemu se utemeljuju: Knjaževsko-srbska Tipografija, Novine Serbske pod uredništvom Dimitrija Davidovića, Gimnazija (1833. godine), Knjaževsko-srbski teatar (1835. godine), Knjaževsko-srbska banda koju osniva Jožef Šlezinger, Liceum Knjaževstva Serbskog (1838. godine), muzej, biblioteka, galerija slika, Sud kragujevački (1820. godine), bolnica i prva apoteka (1822. godine).
Knjaževsko-srpski teatar smješten je u adaptiranim prostorijama tipografije i imao je binu, lože i parter. Repertoar Teatra činila su uglavnom djela Joakima Vujića, a glumački ansambl, pored Vujića koji je bio glavni glumac i reditelj, sačinjavali su mladi činovnici i đaci gimnazije.
Prve predstave održane su u vrijeme zasjedanja Sretenjske skupštine od 2. do 4. februara 1835. godine, kada su prikazani Vujićevi komadi uz muziku koju je komponovao Jožef Šlezinger. Za tri dana izvedene su četiri predstave: Fernando i Jarika, La Peruz, Bijedni stihotvorac i Bjegunac. Pozorišnu publiku sačinjavali su knez sa porodicom, činovnici i pozvani gosti, kao i poslanici u vrijeme skupštinskih zasjedanja.
Na Sretenje Gospodnje, petnaestog februara 1835. godine (2. februara po starom kalendaru), u adaptiranim prostorijama kragujevačke Tiografije, prikazao je Joakim Vujić svoj pozorišni komad Fernando i Jarika, prema djelu Karla Ekartshauzena.
Iz Teatra su 1965. inicirani Susreti profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić (centralne Srbije), koji su svake godine u maju održavani u drugom od desetak gradova. Od 2004. do 2011. godine Teatar je domaćin Festivala najboljih pozorišnih predstava Srbije po tekstovima domaćih autora, a od oktobra 2006. godine i Međunarodnog pozorišnog festivala Joakimfest.
Teatar nastoji da razvije i druge djelatnosti osim prikazivanja predstava. Od 2005. pokrenuo je izdavačku djelatnost sa stalnim časopisom Joakim, osnovana je Galerija Joakim, naručio je monografije svih dobitnika Statuete Joakim Vujić (edicija Joakimovi potomci, 2009. godine objavio prvu knjigu iz edicije Premijera, započeo istraživanje i objavljivanje kragujevačkog dramskog naslijeđa. Zahvaljujući podršci Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije Knjaževsko-srpski teatar otpočeo je sa realizacijom projekta Digitalizacija čiji je cilj da se slike i snimci više od 50 predstava digitalizuju i učine preko sajta Knjaževsko-srpskog teatra dostupnim javnosti.
Na prijedlog Upravnog odbora Teatra Joakim Vujić 14. februara 2007. godine, Skupština Grada Kragujevca donijela je odluku kojom se najstarijem srpskom teatru vraća prvobitni naziv Knjaževsko-srpski teatar.
Na sceni ovog pozorišta odnjegovana je čitava plejada vrsnih umjetnika koji su ostavili dubok trag u istoriji pozorišne umjetnosti zemlje: Ljuba Tadić, Mija Aleksić, Branislav Ciga Jerinić, Mileva Žikić, Budimir Buda Jeremić, Miodrag Marić, Rajko Stojadinović, Ljubomir Kovačević, Jovan Mišković Miško, Sava Baračkov, Gorica Popović, Ljubomir Ubavkić Pendula, Mirko Babić...
Na Dan Teatra, svakog 15. februara, najeminentnijim piscima, glumcima, rediteljima, scenografima, kompozitorima Teatar uručuje:
• Statuetu Joakim Vujić za izuzetan doprinos razvoju pozorišne umjetnosti Srbije,
• Prsten sa likom Joakima Vujića za izuzetan doprinos razvoju Teatra i afirmaciji njegovog ugleda u zemlji i inostranstvu.
• Medaljon sa likom Joakima Vujića za pomoć pri unaprijeđenju rada Teatra i ostvarivanje programskih ciljeva, kao i promociju pozorišta u širem regionu.
Autor Statuete Joakim Vujić je Nikola Koka Janković, rođen u Kragujevcu 1926. godine, vajar i član Srpske akademije nauka i umjetnosti.
Izvori informacija i slika:
• https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%9A%D0%B0%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D1%81%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80