Na današnji dan 1851. godine napustio nas je vladika crnogorski i brdski, poglavar Stare Crne Gore i Brda (1830-1851) te jedan od najvećih srpskih pjesnika i filozofa, Petar II Petrović Njegoš.
Njegoš je djetinjstvo proveo u Njegušima. Vladika Petar I, njegov stric, odveo ga je 1825. godine u Cetinjski manastir na školovanje kod monaha Misaila Cvetkovića Bajkuša i vladičinog sekretara Jakova Ceka. Tamo je napisao svoje prve pjesme za zabavu lokalnih poglavara i sveštenika.
Vladika je svog nećaka imenovao za nasljednika i na njega prenio sva svoja duhovna i svjetovna ovlaštenja. Posljednja želja vladike proklela je i svakoga ko bi žrtvovao tradicionalne crnogorske veze sa Rusijom u zamjenu za bolje odnose sa Austrijom. Tako je Njegoš 1830. godine postao novi vladika.
Prvi zadatak nakon stupanja na presto bio je očvršćivanje odnosa sa Rusijom, koji su tokom posljednjih nekoliko godina zahladili. Na insistiranje Rusije, u Crnoj Gori je formiran Praviteljstvujušči senat, koji je omogućio Rusiji direktno miješanje u unutrašnju politiku Njegoševe države. Senat je predstavljao prvu državnu instituciju u modernoj istoriji Crne Gore. Medjutim, to nije jedina poteškoća koju je mladi vladar morao da prebrodi. Plemena na periferiji Crne Gore često su ili odbijala da ga poslušaju ili su sklapala saveze sa njegovim protivnicima. Pljačkaški pohodi, koji su prodirali duboko u osmansku Hercegovinu, dešavali su se često i pokazali su se važnim za ekonomski opstanak ovog kraja. Iako su takvi upadi obično izazivali oštar odgovor Turaka, Njegoš je bio nemoćan da ih zaustavi.
Uz pomoć ruske vlade ustanovio je tri nove institucije državne vlasti. Najprije je donesena odluka o osnivanju Senata, zatim Gvardije koja je brojala 156 ljudi, a nakon Senata i Gvardije uspostavljena je institucija perjanika, koji su bili oružana pratnja vladara i izvršioci senatskih odluka. Počeo je da uvodi red i modernizuje društvo i državu. Gradio je škole, osnivao sudove, gradio puteve, postepeno preuzimao svu vlast u svoje ruke i uveo poreze. U kulturno zaostalom okruženju bilo je teško i mora da je boljelo ovog velikog rodoljuba, koji je svom dušom bio odan narodu. "Ja sam vladar među varvarima, i varvar među vladarima", napisao je.
Za vrijeme vladavine direktno je učestvovao u ubistvu Smail-age Čengića, što je dalje vodilo ka buni predvodjenom Plamencom i Božovićem (duhovni vodja bune bio je Osman-paša Skopljak), koja je krvavo ugušena.
Njegoš je počeo da piše još kao dečak. To su bile kratke i beznačajne pjesme, sasvim u duhu narodne poezije, često pjevane uz gusle. Sima Milutinović je svojoj zbirci narodnih pjesama dodao pet, za koje tvrdi da su Njegoševe. Kasnije, 1834. godine, objavio je dvije zbirke pjesama u kojima se nalazi nekoliko pjesama u kojima se već može vidjeti genijalni pjesnik Luče mikrokozme i Gorskog vijenca. Među pjesmama u kojima preovladava duboka i smjela misaona lirika izdvajaju se Crnogorac k svemogućem Bogu, Vjerni sin noći pjeva pohvalu mislima i Oda Suncu. Ostale pjesme pjevaju o savremenim crnogorskim junacima i pjevaju se u duhu narodnih pjesama. Njegoš je počeo skromno, oponašajući narodnu poeziju ili učenu i objektivnu savremenu liriku, kakvu su prije njega pisali Lukijan Mušicki i njegovi sljedbenici. Medjutim, on se sve više razvijao, istina postepeno, ali snažno i sigurno. Čitanjem i razmišljanjem ulazio je u sve teže moralne i filozofske probleme, sve dublje formirao svoj umjetnički izraz i u posljednjih sedam godina života stvorio tri svoja glavna djela: Luča mikrokozma, Gorski vijenac i Lažni car Šćepan Mali.
Zadnje godine života proveo je većinom bolestan. Imao je sve češće napade kašlja, koje je pokušao da liječi u Kotoru i Italiji. Ustanovljeno je da Njegoš boluje od tuberkuloze, od koje i umire, 31. oktobra 1851. godine.
Zanimljivosti o Petru II Petroviću Njegošu:
- njegovo pravo ime je bilo Radoje Tomov Petrović
- nije htio cjelivati časne verige, kojima je sveti Petar u Jerusalimu bio vezan. Tom prilikom je rekao: ,,Crnogorci ne ljube lance“
- od cjelokupnog namještaja, od slika iz njegovih soba, od ličnih stvari – preživjela je jedna fotelja
Izvori informacija i slike:
- https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80_II_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B_%D0%8A%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%88
- https://stil.kurir.rs/lifestyle/zanimljivosti/33618/duhoviti-vladika-petar-petrovic-njegos-kakvog-do-sada-niste-znali
- https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80_II_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B_%D0%8A%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%88#/media/%D0%94%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B0%D1%80_II_%D0%9F%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B_%D0%8A%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%88,%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8_%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D0%B0.jpg