Na današnji dan 1893. godine je srpska literatura postala bogatija za još jednog člana. Naime, rođen je Miloš Crnjanski, istaknuti pjesnik, pripovjedač, romansijer i publicista. Odrastao je u Temišvaru, rodoljubivoj sredini koja će mu kult Srbije usaditi u dušu kao najdražu relikviju. Po sopstvenim riječima, bio je osrednji đak do očeve smrti, odnosno do petog razreda gimnazije, a onda je odlučio „da ubuduće bude među prvima“, što je i postigao. Godine 1913. upisuje studije medicine u Beču, koje nikad ne završava. Tokom Prvog svjetskog rata je regrutovan u austrougarsku vojsku, pod čijim barjacima se bori u Galiciji i na italijanskom frontu. Trideset miliona nedužnih mrtvih ljudi našlo je mjesto u antiratnim stihovima ovog nesrećnog mladog ratnika koje je on iz rata donio u svojoj vojnoj torbi, prvo u Zagreb, a potom i u Beograd, gdje se najduže zadržao.
"U velikim haosima rata", rekao je mladi pjesnik, "bio sam nepokolebljiv u svojim tugama, svojim mislima i svojim nejasnim osjećajima usamljenosti." I u svojim ratnim i poslijeratnim stihovima ovaj umorni povratnik iskreno je opjevao svoju rezignaciju i izgubljene iluzije. Iz te borbe na krvavim svjetskim ratištima, Crnjanski se vraća sa mislima o neophodnosti rušenja lažnog mita o „vječnim“ vrijednostima građanske etike. Sa potpuno novim stihom i sa puno emotivne gorčine tada je kazivao svoju pobunu, pisao o besmislenosti rata, žestoko negirao vidovdanske mitove i sarkastično ismijao zabludu o "zlatnom dobu" obećanom čovječanstvu. U takvom se duševnom stanju nalazio Crnjanski u periodu između dva rata.
Što se profesionalnog života tiče, od 1922. pa do 1931. godine je radio kao profesor u pančevačkoj i IV beogradskoj gimnaziji. Istovremeno je bio saradnik uglednog lista Politika. U periodu 1928-1929. bio je ataše za kulturu u Ambasadi Kraljevine Jugoslavije u Berlinu. Godine 1930. dobio je nagradu Srpske akademije nauka za roman Seobe. Narednih godina putovao je brodom po Sredozemnom moru i izvještavao iz Španije. Godine 1934. pokrenuo je list Ideje u kojem je, između ostalog, pisao o Svetom Savi. Od 1935. pa do 1941. bio je u diplomatskoj službi u Rimu i Berlinu.
Drugi svjetski rat te period nakon njega (kao protivnik Tita) provodi u Londonu, gdje 1951. dobija britansko državljanstvo. Radio je kao knjigovođa obućarske radnje, da bi nakon nekoliko godina stekao diplomu za hotelijerstvo i menadžerstvo.
Mogućnost povratka u Republiku Jugoslaviju nagovijestio mu je tokom sastanka u Londonu poznanik iz mladosti, slikar-komunistički funkcioner Moša Pijade. U Jugoslaviju se vratio 1965. godine u društvu sa jugoslovenskim ambasadorom u Londonu, Srđom Pricom. Po dolasku odrekao se britanskog državljanstva koje je stekao nakon što je diplomirao na Univerzitetu u Londonu.
Preminuo je u Beogradu 30. novembra 1977. godine i sahranjen "dostojanstveno ali ne i pompezno" u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu. Prema piščevoj želji iz testamenta Narodna biblioteka Srbije primila je zaostavštinu Miloša Crnjanskog 1979. godine. Iza sebe je ostavio bogat opus, koji sadrži djela kao što su Seobe, Roman o Londonu, Dnevnik o Čarnojeviću i mnoga druga.
Zanimljivosti o Crnjanskom:
- Crnjanski je, prema nekim navodima, ostao ženskaroš i posle ženidbe sa Vidom. Sama Vida je govorila: ,,Mnogo je volio žene. U Londonu sam ga lično viđala na ulici sa damama. On zastane, uplaši se. A ja samo mahnem rukom, znam da će doći kući. Poslije mi sve ispriča“
- O Milošu Crnjanskom Ivo Andrić je zapisao: "Od svih nas, jedini je Crnjanski rođeni pisac"
Izvori informacija i slike:
- https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D1%88_%D0%A6%D1%80%D1%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8
- https://www.dnevno.rs/istorija/vida-crnjanski/
- https://www.google.com/search?q=crnjanski+slike&tbm=isch&ved=2ahUKEwiU-6mXrubzAhUMNuwKHQi5CowQ2-cCegQIABAA&oq=crnjanski+slike&gs_lcp=CgNpbWcQAzIGCAAQBRAeOgUIABCABDoGCAAQBxAeOgQIABAeOgYIABAIEB5QmeYBWKzsAWDM7wFoAHAAeACAAbQBiAHSBpIBAzIuNZgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nwAEB&sclient=img&ei=GQ53YdSKNozssAeI8qrgCA&bih=730&biw=1517#imgrc=J-zcVnTuKtikjM
- https://www.facebook.com/bukamagazin/posts/10153698190147808/