,,Niko kao on nije znao veličati te, negdje mračne, negdje sjajne dane prohujalog istorijskog života srpskog naroda. To nije bilo literarno, oprostite za izraz, izmotavanje kao kod ogromne većine naših pisaca koji su crpili građu iz prošlosti, nego jedna unutarnja, duševna potreba. Onaj odmjereni, elegantni i kristalni stil sa onim podesnim, mjestimičnim arhaizmima u pričama Iz starostavnih knjiga, ono tečno i kao mlijeko i med slatko pričanje u tim pripovijetkama i legendama zanosilo je i opijalo i ljude od umjetnosti i ljude od srca i duše“ (Petar Kočić o Stevanu Sremcu, nekrolog 1905. godine)
Na današnji dan prije 166 godina rođen je srpski akademik i jedan od glavnih predstavnika realističke književne škole na našim prostorima, Stevan Sremac.
Rano djetinjstvo provodi u rodnoj Senti, a dijelom i kod bake po majci u Pirotu. Ostavši rano bez roditelja, brigu o Stevanu preuzima njegov ujak Jovan Đorđević, istaknuti srpski istoričar i književnik, koji ga 1868. godine dovodi u Beograd na dalje školovanje. Nakon završene gimnazije upisuje studije istorije na Velikoj školi i postaje pripadnik Liberalne stranke. Kao pristalica organizacije koja se romantično zanosila prošlošću, do kraja života važi za konzervativca i protivnika bilo kakve promjene. Svoj radni vijek provodi kao profesor u niškoj, pirotskoj i beogradskoj gimnaziji.
U literarni svijet ulazi relativno kasno. Počinje da piše tek u svojim tridesetim godinama, kada objavljuje prozne hronike o ličnostima i događajima iz srpske prošlosti. Realizmom se bavi tek nakon dolaska u Beograd, nakon što je u Nišu imao period stvaralačke inkubacije. Kao pripovjedač se u velikoj mjeri oslanja na tradiciju srpske proze, naročito na djela Jakova Ignjatovića. Po poznavanju domaće i strane književnosti, Sremac spada u najobrazovanije pisce naše književnosti druge polovine 19. vijeka. U Sremčevom djelu sukobljavaju se dvije strane njegove ličnosti: Sremac, građanin i političar i Sremac pisac. Sremac je kao građanin na strani starog, patrijarhalnog i staromodnog u ljudima i životu, na strani onoga što polako čili i nestaje. Njegov život u palanci je život u sredini koju voli, koja mu "leži". Kao političar, on je na strani konzervativnih ideja, na strani onih koji imaju i vladaju. Sremac pisac nadvladava Sremca političara i tada nastaju pripovijetke i romani trajne umjetničke vrednosti. U njegov opus spadaju čuvena Ivkova slava, Pop Ćira i pop Spira, Zona Zamfirova...
Stevan Sremac umire od sepse 25. avgusta 1906. godine u Sokobanji. Sahranjen je o državnom trošku sa velikim počastima na Novom groblju u Beogradu.
Zanimljivosti o Sremcu:
- u periodu od 1891. pa do 1892. godine javlja se kao slobodni zidar, član niške masonske lože Nemanja
- odlikovan je sa tri ordena: Takovskim krstom IV stepena, ordenom Svetog Save IV reda ordenom Svetog Save III stepena
Izvori informacija i slika:
- https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%86
- https://www.medias.rs/stevan-sremac-zivot-u-anegdoti-pisca-sa-beleznicom
- https://www.google.com/search?q=stevan+sremac&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjN6eya7az0AhUP_CoKHQ9pDp0Q_AUoAXoECAEQAw&biw=1517&bih=730&dpr=0.9#imgrc=r9a7Kg2sXP9ErM