,,Rođen u vrijeme zlo i mučno, u dane kada se činjaše da je skoro ugašen život srpskog naroda. Vuk je stao na snagu u vrijeme junačko“ (Bosanska vila, Sarajevo 1888. godine)
Danas obilježavamo 234 godine od rođenja najčuvenijeg srpskog lingviste, reformatora, sakupljača narodnih umotvorina i pisca prvog rječnika srpskog jezika, Vuka Stefanovića Karadžića.
Na početku Prvog srpskog ustanka, Vuk je radio kao pisar kod cerskog hajdučkog harambaše Đorđa Ćurčije. Iste godine je otišao u Sremske Karlovce, želeći da se upiše u tamošnju gimnaziju. Nakon što je njegov zahtjev odbijen, odlazi u Petrinju gdje uči njemački jezik. Kasnije je stigao i u Beograd, gdje upoznaje Dositeja Obradovića, koji odbija njegovu molbu za pomoć za nastavljanje obrazovanja. Razočaran, Vuk odlazi u Jadar gdje obavlja funkciju pisara Jakova Nenadovića. Naposlijetku, ipak se vraća u Beograd, zajedno sa rođakom Jevtom Savićem, gdje obavlja pisarske poslove za Praviteljstvujušči sovjet.
Kada je Dositej otvorio Veliku školu u Beogradu, Vuk je postao njen đak. Međutim, zbog bolesti, otišao je na liječenje u Novi Sad i Peštu. Nažalost, nije uspio da izliječi bolesnu nogu, koja je ostala zgrčena. Nakon toga je u Negotinskoj krajini obavljao činovničke poslove.
Nakon propasti ustanka 1813. godine, Vuk se seli u Beč, gdje upoznaje svoju suprugu Anu. U prestonici tadašnjeg Austrijskog carstva upoznaje i Jerneja Kopitara, uz čiju pomoć i savjetovanje počinje da skuplja narodne pjesme i da radi na gramatici narodnog govora. Godine 1814. objavio je u Beču zbirku narodnih pjesama, koju je nazvao Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica. Iste godine Vuk objavljuje Pismenicu serbskoga jezika po govoru prostoga naroda napisanu, prvu gramatiku srpskog jezika na narodnom govoru.
Sjedinjenjem Magistrata i Suda beogradskog u proljeće 1831. godine, Vuk Karadžić je 29. marta postavljen za predsjednika te ustanove, što se u današnjim terminima smatra gradonačelnikom Beograda.
Godinom Vukove pobjede smatra se 1847. godina, kada su objavljena na narodnom jeziku djela Đure Daničića Rat za srpski jezik, Pjesme Branka Radičevića, Njegošev Gorski vijenac i Vukov prevod Novog zavijeta. Vukov jezik je priznat kao zvanični književni jezik tek 1868, 4 godine nakon njegove smrti.
Vukov rad:
- reforma ćirilice i rad na gramatici i rječniku (iz dotadašnje azbuke izbacio sva slova koja su imala svoj znak iako nisu imala svoj glas; dodao 6 novih slova: J, Lj, Nj, Ć, Đ, Dž)
- borba za uvođenje narodnog jezika u književnost
- dokazao da se na prostom narodnom jeziku može pisati poezija, filozofija te sama Biblija
- sakupljanje narodnih umotvorina i običaja
- istoriografski rad (opisivao događaje do 1814. godine te vladavinu Miloša Obrenovića)
Zanimljivosti o Vuku Stefanoviću Karadžiću:
- rođen je u porodici u kojoj su djeca umirala te je stoga nazvan Vuk, kako mu vještice i duhovi ne bi naudili (narodno vjerovanje)
- drugo izdanje Vukove gramatike je na njemački jezik preveo Jakob Grim
- veliki poštovalac njegovog rada bio je Volfgang Gete
- zbog problema sa knezom Milošem Obrenovićem bilo mu je zabranjeno da štampa knjige u Srbiji, a jedno vrijeme i u Austrijskom carstvu
- bio je otac trinaestoro djece (samo dvoje je nadživjelo njega i njegovu suprugu)
- citat “Piši kao što govoriš, a čitaj kao što je napisano“ izmislio je Johan Kristof Adelung, nemački gramatičar i filolog. Vuk Karadžić je iskoristio ovaj princip kako bi sproveo reformu srpskog jezika
Izvori informacija i slike:
- https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BA_%D0%A1%D1%82%D0%B5%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%9F%D0%B8%D1%9B#/media/%D0%94%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0:Vuk_Karadzic_Kriehuber_cropped.jpg
- https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%BA_%D0%A1%D1%82%D0%B5%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%9F%D0%B8%D1%9B#cite_note-4
- https://srednjeskole.edukacija.rs/zanimljivosti/5-cinjenica-o-zivotu-vuka-karadzica
- https://vojvodinainfo.rs/robijas-i-otac-trinaestoro-ovo-sigurno-niste-znali-o-vuku-stefanovicu-karadzicu/
Please select quiz