„San svakog stiha je da postane dio Balaševićeve balade. Ja se uvijek prepoznam u Balaševićevim pjesmama, kao i svaki čovjek koji je volio bar jednom u životu“
(Zdravko Čolić)
,,Bob Dilan se na srpskom kaže Đorđe Balašević”
(Matija Bećković)
,,Ima tih ljudi, izuzetnih ljudi u našem svijetu, koji je uvijek projekcija samo jedne glave, i srca, i duše... Tako da je Đorđe za taj moj svijet bio jedna od apsolutno najvažnijih pojava. Njegovu smrt zapravo treba slaviti, kao što je on to zaslužio. Da se slavi taj jedinstveni čovjek koji je napisao najljepše ljubavne pjesme o našim ljubavima, najnježnije stihove o našim djetinjstvima, najtužnije rime o našim tugama i nevoljama i najsmješnije bećarske bekrijske pjesme o našim mentalitetima, uključujući i samoga sebe”
(Rade Šerbedžija)
Danas obilježavamo godinu dana od smrti Đorđa Balaševića, proslavljenog srpskog kantautora i pjesnika.
Đorđe Balašević je rođen 11. maja 1953. godine u Novom Sadu, u porodici Jovana Balaševića i Veronike Dolenec, čiji korijeni su u Rasinju kod Koprivnice (današnja Hrvatska). Po pisanju hrvatskog magazina Moljac, Balaševićev deda Đoka se prezivao Balašev, ali je 1941. godine za vrijeme Drugog svjetskog rata, iz straha „da će ga Mađari pomađariti” dodao nastavak -ić, karakterističan za srpska prezimena. To se zaista desilo, ali ranije - oko 1935. godine, kako piše u „Službenim novinama Kraljevine Jugoslavije”.
Balašević je odrastao u Novom Sadu, u kući u ulici Jovana Cvijića, koje se prisjeća u čuvenoj pjesmi ,,Neki novi klinci“. Pjesme je počeo da piše u osnovnoj školi, a sanjao je da postane fudbaler.
Gimnaziju je napustio u trećem razredu, jer nije volio matematiku, fiziku i hemiju, ali je uspio da maturira kao vanredni učenik. Položio je prijemni ispit za studije geografije ali nikada nije diplomirao.
Muzičku karijeru počinje 1977. godine kada se pridružuje grupi Žetva. Iste godine snima hit pjesmu „U razdeljak te ljubim” i ostvaruje svoj prvi uspjeh. Singl je prodat u više od 180.000 kopija, što je bio veliki uspjeh za jugoslovenske standarde.
Naredne godine napušta bend u kome se afirmisao i sa Vericom Todorović osniva grupu „Rani mraz” sa kojom nastupa na festivalu u Opatiji, sa pjesmom „Prva ljubav”. Tokom te godine snima nekoliko hit pjesama i sa njima ostvaruje velike tiraže i doživljava potpunu afirmaciju.
Pred samo snimanje pjesme ,,Računajte na nas" pridružuju im se bivši članovi grupe Suncokret, Biljana Krstić i Bora Đorđević. Pjesma je postala vrlo popularna među vlastima i među narodom, predstavljajući svojevrsnu himnu generacije. Nakon samo dva mjeseca saradnje, grupu je napustio Đorđević, pošto je uočio razlike u autorskom senzibilitetu između sebe i Balaševića, i formirao grupu Riblja čorba. Grupu je napustila i Verica Todorović, pa su Biljana i Balašević snimili prvi album Ranog mraza „Mojoj mami umesto maturske slike u izlogu”. Balašević je još kao tinejdžer bio veliki poštovalac Korni grupe, stoga kompletnu produkciju i aranžmane tog albuma povjerava bivšim članovima Korni grupe.
Na festivalu u Splitu 1979. godine, Balašević je osvojio prvu nagradu sa pjesmom Panonski mornar, a svoju popularnost potvrđuje sa osam rasprodatih koncerata u beogradskoj dvorani Doma sindikata.
Tokom 1980. godine služio je JNA u Zagrebu i Požarevcu, gdje je snimio TV seriju Vojnici. Krajem godine izašao je album Odlazi cirkus, posljednji album grupe Rani mraz. Album je potvrdio Balaševićev status i donio hitove kao što su „Priča o Vasi Ladačkom” i „Život je more”.
Početkom 1982. godine započinje solo-karijeru albumom Pub sa kojim bilježi zapažen uspjeh. Prvi put je napunio Sava centar u zimu sljedeće godine. Zatim slijedi ploča pod nazivom „Celovečernji the Kid” snimljena 1983. godine. Melodija naslovne numere, koja je snimljena i na engleskom jeziku, inspirisana je folklorom Meksika. Aprila 1985. godine snima izuzetno zapažen album ,,003" na kome se istakla pjesma Slovenska. Ovu ploču je produkcijski uradio, kao i prethodnu, Josip Boček. Naredne godine u saradnji sa TV Novi Sad snima i TV film pod istoimenim nazivom „Celovečernji the Kid”.
Sa sljedećim albumom, pod nazivom Bezdan, Balašević formira ekipu koja će mu ubuduće biti redovna studijska i koncertna potpora. Za produkciju ploče je zadužen Đorđe Petrović, aranžmani su povjereni klavijaturisti Aleksandru Dujinu. Đorđe Balašević naglašava da najplodniji period njegovog stvaralaštva otpočinje ovim albumom. Sljedeći album „Panta rei” prati izuzetno loše kritike, koje se podudaraju sa teškim periodom kroz koji je novosadski kantautor u privatnom životu prošao. Ipak na ovom albumu izdvaja se jedna od Balaševićevih najljepših balada „Jednom…”
Naredna ploča, Tri posleratna druga, koja je dobila podnaslov „Muzika iz istoimenog romana” i koju Balašević snima 1989. godine, prati radnju istoimenog romana i bilježi veliki uspjeh. Na pomenutoj ploči, koja je doživjela dobre kritike i veoma dobro prošla kod publike, nalazi se jedna od najljepših balada koje je Balašević snimio - D-mol. U vrijeme dok počinju ratna zbivanja u SFRJ 1991. godine, na tržište izlazi album „Marim ja…”. Ovaj album ostaje upamćen po izuzetno dobrim tekstovima, nostalgičnim notama, po pjesmama Nevernik, Divlji badem, Ringišpil…
Ratne godine provodi sklonjen od javnosti, izbjegavajući mobilizaciju. Krajem 1993. godine snima album Jedan od onih života; album izlazi u vrijeme teške ekonomske krize, a pjesme su inspirisane ratnim tragedijama. Tih godina Balaševićevi koncerti postaju prva javna čistilišta, budući da na njima iznosi veoma oštre konotacije na račun aktualne vlasti, sa jasnim opozicionim stavovima.
Poslije malo duže pauze 1996. godine, objavljuje album pod nazivom Naposletku. Nove pjesme snimljene su uglavnom na akustičnim instrumentima uz učešće gudača Svetog Đorđa. Od instrumenata su upotrebljivani fagot, oboa, truba i violina koje na vjeran način dočaravaju atmosferu Balaševićevih stihova.
Ljubavne pjesme koje su izostale sa prethodnog albuma u punoj mjeri su nadoknađene krajem 2001. godine, kada je snimljen album „Dnevnik starog momka” koji je posvetio svojoj supruzi Olji. Naime, svaka od 12 pjesama na albumu nosi naziv jednog ženskog imena, a kombinacijom početnih slova tih imena dobija se pravo značenje ovog albuma - Olja je najbolja. Tokom 2004. godine snima izuzetno dobar album koji nosi naziv svoje prve grupe - Rani mraz. Zapaženo učešće u ovom albumu ima grupa Apsolutno romantično.
Pored za sebe, pisao je tekstove mnogih pjesama uz koje su odrastale generacije, ne shvatajući da je njihov autor Đorđe Balašević. Neke od tih pjesama su:
• ,,Mađarica“ (Zdravko Čolić)
• ,,Svadbarskim sokakom“ (Zdravko Čolić)
• ,,Život je more“ (Arsen Dedić)
• ,,On me voli“ (Bilja Krstić)
...
Balašević je u novembru 2019. godine preživio infarkt i ugrađeni su mu stentovi. U februaru 2021. godine obolio je od kovida 19. Bio je na kućnom liječenju sve do 16. februara kada mu se pogoršalo zdravstveno stanje te je primljen u Infektivnu kliniku KC Vojvodine. Tri dana kasnije, 19. februara, prestalo je da kuca srce nikad prežaljenog Panonskog mornara.
Na vijest o smrti Balaševića reagovala je javnost svih država nekadašnje SFRJ. U njegovom rodnom Novom Sadu, u središtu grada, paljene su svijeće, na Gradskoj kući bila su ugašena svetla, ispred njegove kuće takođe su se okupili prijatelji i obožavaoci, a u Zagrebu su ćirilicom oko svijeća napisali bećarac u čast njegove pjesme „Stih na asfaltu” koja počinje: „Da mi je još jedared proći Ilicom, pa da bećarac našvrljam ćirilicom." U Puli su, pored Gradske biblioteke, na željezničkoj stanici svijećama odali počast jer je upravo tu, u pjesmi Oprosti mi, Katrin, Đorđe „čekao autobus i svirao gitaru”.
Gradska vijećnica u Sarajevu je bila osvijetljena u čast Balaševića. I u nekoliko crnogorskih gradova građani su paljenjem svijeća i polaganjem cvijeća odali počast Đorđu Balaševiću. Plakat sa natpisom ,,najlepše pesme pjevao si našem gradu, posljednji pozdrav panonskom mornaru” postavljen je na ulazu u Cetinje. Građani Skoplja okupili su se na platou ispred Univerzalne sale da bi odali počast Balaševiću. Na skupu nazvanom ,,Skoplje za Balaševića” na velikom video platnu su emitovane fotografije poznatog muzičara, dok su se u pozadini čuli njegovi najveći hitovi. Balaševiću su odali počast i stanovnici Splita koji su se u velikom broju okupili na Peristulu. Pjevali su njegove pjesme, palili svijeće, ostavljali poruke s omiljenim Balaševićevim stihovima.
Grad Novi Sad je na svojoj teritoriji proglasio dan žalosti na dan njegove sahrane, 21. februara. Ispraćen je u krugu porodice uz tamburaše. Komemoracija, na želju porodice, nije bila održana. U ponedeljak 22. februara Novi Sad je organizovao manifestaciju „Dan kada je Đole preplivao Dunav” na Keju žrtava Racije kao posljednji oproštaj od simbola grada. Na događaju je bilo više desetina hiljada ljudi, prije svega iz Novog Sada, ali i iz cijele Srbije.
Tada novoizabrani patrijarh srpski Porfirije, inače rođeni Bačvanin, povodom smrti ovoga pjevača istakao je da „molitvama uzvraćam na tu neograničenu količinu ljubavi za sve lijepo, blago i pitomo, poput bačke ravnice našeg Đoleta“. Nedelju dana kasnije, patrijarh srpski Profirije je ponovo aludirao na Balaševića (i kultnu pesmu Računajte na nas) kada je posjetio Majske Poljane, mjesto naseljeno Srbima u Hrvatskoj koje je stradalo u zemljotresima krajem 2020. godine. On je okupljenim mještanima rekao: „Računajte na nas... i na sve ljude dobre volje.”
Osnovna škola „Branislav Nušić” u Donjoj Trnavi posadila je 68 bagrema u čast Balaševiću i njegovoj pjesmi Ne lomite mi bagrenje, napravivši time „Đoletov park”.
Izvori informacija i slika:
• https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%82%D0%BE%D1%80%D1%92%D0%B5_%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%88%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%9B
• https://www.cepin.hr/index.php/novosti/1915-posljednji-pozdrav-dorde-balasevic
Sjajno, baš sam uživao čitajući